روشی آسان‌ برای تشخیص وابستگی شدید به نیکوتین در افراد سیگاری

مقدمه:  یکی از مهم‌ترین موارد برنامه‌های کنترل دخانیات سامان‌دهی اجرای برنامه‌های ترک دخانیات در سطح عموم جامعه است. در اجرای برنامه‌های درمانی ترک سیگار استفاده از داروهای جایگزین نیکوتین نیز از توصیه‌های ثبت شده و مفید است. از این رو برای انتخاب روش درمانی مناسب شناخت و تشخیص مقدار وابستگی به نیکوتین سیگار در این افراد ضروری می‌باشد و بدین منظور معمولاً از آزمون فاگرشتروم استفاده می‌گردد. برای اولین بار در کشور و برای دستیابی آسان‌تری برای تشخیص وابستگی به سیگار محققین این مطالعه را طراحی نمودند. روش کـار: این مطالعه به صورت مقطعی و توصیفی بین سال‌های 1385 و 1387 در کلینیک ترک سیگار مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی صورت گرفته است. کلیه افراد سیگاری مراجعه‌کننده جهت درمان ترک سیگار در این دوره زمانی از نظر وابستگی به نیکوتین از طریق انجام آزمون تحمل فاگرشتروم مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. این افراد توسط پزشک واحد ارزیابی شده و طی یک برنامه 4 جلسه‌ای هفتگی توصیه‌‌های درمانی مناسب شامل داروهای نیکوتینی و غیرنیکوتینی و رفتاردرمانی برای هر یک صورت گرفته است. در انتها افرادی که موفق به ترک شده‌اند در 2 نوبت 6 و 12 ماهه مورد پیگیری قرار گرفته‌اند. یافته‌ها: 822 نفر شامل 590 مرد (72%) و 232 زن (28%) با میانگین سنی 13± 5/42 و محدوده سنی 18 تا 86 سالگی و فراوانی 527 نفر (71%) متأهل در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نمره خام آزمون تحمل فاگرشتروم در 754 نفر از این افراد با میانگین 6/2± 8/5 و محدوده صفر تا 10 (صفر، 4% و 10، 6%) و میانه 5 و نما 8 (106 نفر، 05/14%) به دست آمد و از نظر نمره رتبه‌ای 218 (29%) در محدوده کمتر از 4 (وابستگی ضعیف)، 286 نفر (38%) در محدوده 7 -5 (وابستگی متوسط) و 250 نفر (33%) در محدوده 10 -8 (وابستگی شدید) قرار دارند. ضریب همبستگی پیرسون بین نمره کلی آزمون و زمان زودتر سیگار کشیدن در اوایل صبح 82/0 می‌باشد. همچنین در بررسی a کرونباخ حذف سؤال اول بیشترین تأثیر (10/0-) را در نتیجه آزمون دارد. نتیجه‌گیری: مصرف سیگار در 5 دقیقه اول صبح نشان‌دهنده وابستگی شدید فرد به نیکوتین سیگار است.